هند

 هند دارای یکی از قدیمیترین تمدنهای جهان است و تاریخ شکلگیری آن با تاریخ ایران و مهاجرت آریاها به مرکز آسیا مربوط میشود. در زمان سلطنت غزنویان در ایران، این کشور چندین بار توسط سلاطین این سلسله مورد حمله قرار گرفت و در قرون بعد یک دریانورد پرتغالی بنام واسکودوگاما پای اروپاییان را به هند باز نمود و بعدها به تدریج هلندیها، فرانسویها و انگلیسیها بر آن مسلط شدند.

هند در جنوب آسیا قرار دارد و مساحت آن 29/3 میلیون کیلومترمربع است. جمعیت آن 77/975 میلیون نفر و مردم آن از نژادهای سفید (آریایی) و سیاه (دراویدی) و زرد میباشند. در هند بنا به اقتضای اجتماعی و سیاسی به زبانهای متعددی تکلم میشود که تعداد زیادی از آنها زبان رسمی محسوب میشوند ولی مهمترین زبانهای رایج این کشور هندی، اردو و انگلیسی است.

بالغ بر 80 درصد مردم هند پیرو آیین هندو، 11 درصد مسلمان، 4/2 درصد مسیحی، حدود یک درصد سیک و 7/0 درصد بودایی و 5/4 درصد باقیمانده پیروان مذاهب دیگر میباشند.

کنیسای ماگن داوید در کلکته

نوع حکومت آن جمهوری متحده است که در سال 1947 از انگلیس استقلال یافت و در 30 اکتبر 1945 به عضویت سازمان ملل متحد درآمد و در عین حال عضویت خود را در سازمان کشورهای مشترک المنافع انگلیس نیز حفظ نمود.

دهلی نو پایتخت هند است و از شهرهای مهم آن میتوان به کلکته، بندر بمبئی و بندر مدرس اشاره نمود. هند را به نام جمهوری بهارات یا کشور هفتاد و دو ملت نیز میشناسند.

***

کنیسای شهر کُچی (Kochi) در جنوب هند از مناطق دیدنی برای گردشگران محسوب میشود. مناره آن در انتهای کوچهای به نام «یهودیان» قراردارد و سنگ فرش آن از کاشیهای رنگ آمیزی شده در چین میباشد، لوسترهای این کنیسا از شیشههای رنگارنگ اروپایی است و تومارهای تورات در جایگاه خاصی نگهداری میشود. شانزده زن و مرد سالخورده اعضای این کنیسا هستند. یکی از اعضای این کنیسا معتقد است با توجه به سیر صعودی مهاجرت جوانان، اعضای این کنیسا در ده سال آینده به صفر خواهد رسید.

تاریخ یهودیان هند قدمتی دو هزار ساله دارد. بر اساس روایات موجود، مهاجرت قوم یهود از زمان پادشاهی حضرت سلیمان آغاز شده است. اولین سند تاریخی در این ارتباط حدودا به سال یک هزار تقویم عبری(2760 ق.م) مربوط میشود. در کنار یهودیان سواحل مالابار در جنوب غربی هند، عدهای از یهودیان نیز در سواحل کنکان در جنوب بمبئی سکونت دارند که باقیمانده یهودیان پناهنده از کشور عربستان میباشند که کشتی آنها در سواحل کنکان پهلو گرفت. این گروه از یهودیان با حفظ سنتهای اصلی خود به اکثریت پیوستند و بدین ترتیب بزرگترین گروه یهودی را در هند پایه گذاری نمودند تا این حد که تعداد آنها در سال 1995 بالغ بر شش هزار تن بود. یهودیانی که آنها را به نام یهودیان بغدادی میشناسند اکثرا از قشر متوسط جامعه هستند و در جامعه بمبئی و کلکته و دیگر مستعمرات سابق انگلستان فعالیت چشمگیری دارند.

متاسفانه در سال های 1623-1543 میلادی در شهر گوآ - هند که زمانی مستعمره پرتغال بود بیش از یکصد یهودی پرتغالی پس از بازجویی سوزانده شدند.

از قرن نوزدهم به بعد گروههای مهاجر کوچکی از کشورهای عراق، ایران و سوریه اکثرا به صورت بازرگان در بمبئی و کلکته استقرار یافتند. در سال 1947، همزمان با استقلال هند در این کشور پنجاه هزار یهودی سکونت داشتند. اما در حال حاضر تعداد آنها حدود پنج هزار نفر میباشد. یکی از اعضای کنیسای شهر دهلی-هند میگوید مهاجرتها اکثرا دلایل اقتصادی و شخصی دارد. از دیدگاه او یهودیان در هند هیچگاه تحت تعقیب نبودهاند و جو ضدیت با آنها نیز حاکم نبوده است. بعضی خانوادهها هم به علت نگرانی از آینده فرزندان و احتمال عدم امکان ازدواج با همکیشان خود و به امید آیندهای بهتر از نظر شغلی مهاجرت نمودهاند.

یکی از زنان کنیسای شهر کچی که اخیرا همسرش را از دست داده و به نشان عزا لباس محلی خاص سفیدی به تن دارد میگوید: «در زمان گذشته یهودیان در این شهر زندگی آرامی داشتند و همگی در کنار یکدیگر در منطقهای یهودی نشین سکونت داشتند. ستارههای داوود روی بسیاری از پنجرهای منازل یادآور سکنه قبلی خود هستند. اما اکنون در اکثر این منازل دستفروشها به فروش اشیاء عتیقه به گردشگران مشغول هستند. اجداد من و همسرم حدود سال 1500 میلادی از اسپانیا به طرف سواحل جنوبی هند گریختند. در آن موقع در شهر کچی، یهودیانی ساکن بودند که پس از خرابی اورشلیم در قرن یکم میلادی به این شهر آمده بودند و به بازرگانی اشتغال داشتند. آنها به ما «خارجی » خطاب میکردند. پس از آن استفاده از لقب «سیاه» و «سفید» نیز رواج یافت، چرا که یهودیان تازه وارد پوست روشنتری داشتند».

تقسیم و جداسازی دو اجتماع سابق و فعلی در میان جامعه یهودیان بمبئی نیز وجود داشت. به نظر میآید یهودیان در این ناحیه از سدههای اولیه تاریخ عبری سکونت داشتهاند ولی هیچگونه ارتباطی با دنیای یهود خارج از محدوده خود نداشتند. تنها در قرن هجدهم میلادی یکی از دانشمندان یهود از وجود آنها اطلاع یافت و آنها را مجددا با سنن قدیم آشنا نمود. پس از آن یهودیان به شهر بندری بمبئی نقل مکان نموده و بسیاری از مردان یهود به ارتش هندی-انگلیسی پیوستند. در همان زمان اولین گروه از یهودیان بغدادی نیز وارد بمبئی شدند.

به نقل از یکی از ساکنین یهودی به نام «سلیمان صُوفِر» که ریاست یهودیان بغدادی را به عهده دارد، پیشینیان آنها در سال 1800 میلادی قبل از دستگیری در عراق به این ناحیه گریختهاند. به همین جهت زبان مادری این گروه از یهودیان عملا عربی است. هماهنگی میان انگلیسیها و یهودیان عراقی به سرعت آنها را جزء بازرگانان پرنفوذ نمود. در سال 1947 همزمان با خروج استعمارگران، یهودیان بغدادی هم این منطقه را ترک کردند. آنها به علت اینکه هند به سوی حکومت سوسیالیستی سوق مییافت برای خود و فرزندانشان آیندهای نمیدیدند. از دیدگاه سلیمان صوفر آنها گذشته غم انگیزی داشتهاند چرا که تعداد یهودیان بغدادی در 50 سال پیش بالغ بر 15 هزارنفر بود اما در حال حاضر تعداد آنها فقط یکصدوپنجاه نفر میباشد. در حال حاضر از مدرسهای که موقوفه یهودیان است زیاد استقبال میشود ولی اکثر دانش آموزان آن، مسلمانان نواحی مجاور هستند.

از دو هزار یهودی اروپایی که در جنگ جهانی دوم به هند گریخته بودند حتی یک نفر هم باقی نمانده است. هندیها مردمانی بسیار شکیبا و انعطاف پذیرهستند چرا که هندوها و مسلمانان این ناحیه به راحتی یهودیان را در کنار خود جای دادهاند و جو ضد یهودی در آن منطقه وجود ندارد. کودکان یهودی هیچگاه نگرانی از اعلام مذهب خود نداشتهاند. یکی از جامعه شناسان به این نکته اشاره دارد که گوناگونی فرهنگی در آداب و رسوم هندیها بسیار گسترده است. دلیل اصلی هم وجود نواحی مستقل و مختلف است. اینکه هر گروه اجتماعی با توجه به اعتقادات مذهبی خود، آداب خاصی اعم از نوع خوراک، پوشاک و غیره دارد، امکان پذیرش مهاجرین خارجی مثل یهودیان را سهلتر میکند. علاوه بر آن گروههای مختلف یهودی هم پیرو سنن خاص خود هستند. یهودیان بغدادی، مالابری و یا پارادسی از نظر رسوم با یکدیگر متفاوتند، حتی ازدواج گروههای مختلف با یکدیگر به ندرت صورت میگیرد. در حال حاضر حضور پنج هزار یهودی در بمبئی و در شهر نزدیک آن به نام «تانه» یهودیت را در هند زنده نگهداشته است. یکی از اعضای کنیسای «ماگن حسیدیم» در بمبئی میگوید با وجود اینکه هر ساله 8 تا 10 خانوار بار سفر میبندند، تعداد اعضای این انجمن ثابت میماند. در حال حاضر یهودیان زیادی که اصالتا هندی هستند در اسراییل سکونت دارند و تعداد آنها در هند حدود پنج هزار نفر است.